Gió là dòng đối lưu trong khí quyển nhằm tạo lại sự cân bằng nhiệt giữa các vùng khác nhau. Mặt khác, hướng chuyển động của gió bị thay đổi do sự quay của trái đất. Các kiến trúc sư cần nắm rỏ các nguyên lý này cho mục tiêu thiết kế và cho ra đời những mẫu nhà đẹp. Vùng nóng nhất của trái đất, nằm giữa hai chí tuyến, không khí bị nung nóng do mặt đất bị đốt nóng sẽ nở ra, áp suất giảm, trở nên nhẹ hơn, nổi lên trên, và trôi về phía lạnh hơn. Một phần của khối khí này mát hơn ở tầng cao, sẽ hạ xuống mặt đất ờ vùng cận xích đạo; từ nơi mát hơn, không khí nặng hơn sẽ chuyển xuống xích đạo từ cả hai hướng bắc và nam. Nơi gió trồi lên, gió bắc và nam gặp nhau tạo thành front xích đạo, được gọi là dải hội tụ nội chí tuyến (DHTNCT). Theo kinh nghiệm, vùng này hoàn toàn lặng gió hoặc có gió rất nhẹ và hướng không ổn định. Các thuỷ thủ gọi là "vùng lặng gió xích đạo".

Mẫu toàn cầu của chuyển động không khí do nhiệt thể hiện trên hình 1.13

Tham mẩu gió toàn cầu cho thiết kế những mẫu nhà đẹp

Tìm hiểu gió mậu dịch cho thiết kế những mẫu nhà đẹp

Khí quyển quay theo trái đất. Vì trọng lượng nhỏ và phản ứng như một chất lỏng, phần sát mặt đất chỉ chịu tác động của trọng lực và ma sát nên có xu hướng tụt lại sau tốc độ quay của trái đất, đặc biệt ở xích đạo, có tốc độ quay lớn nhất: Người ta gọi lực làm suy giảm tốc độ lớp khí giữa trái đất và khí quyển là lực Coriolis. Hiệu quả này làm cho gió có xu hướng ngược với chiều quay
của trái đất. Hút quả của lực nhiệt và lực Coriolis làm cho gió có hướng Đông Bắc ở phía Bắc xích đạo (hình l.14) và hướng Đông Nam ở phía Nam xích đạo (xem hình 1.13). Các gió Đông Bắc và Đông Nam này được gọi là gió mậu dịch - thuật ngữ có nguồn gốc từ ngày các thương gia thế giới còn dùng thuyền buồm đi lại.

Tìm hiểu gió Tây ôn đới cho thiết kế những mẫu nhà đẹp

Ổ Vĩ độ khoảng 30" B & N có hai dải áp suất cao thường xuyên (không khí chìm xuống). Gió ờ đây nhẹ và thay đổi. Tuy nhiên giữa vĩ độ 30 và 60 ° B&N gió Tây mạnh thắng thế, thổi theo hướng cùng chiẻu quay của trái đất.

Nguồn gốc của gió Tây ôn đới là một đế tài tranh luàn đă từ lâu, nhưng ngày nay đều nhất trí giải thích theo định luật bảo toàn động lượng góc: Tổng động lượng góc của hộ trái đất - khí quyển giữ không đổi. Nếu ờ xích đạo nó bị giảm do gió Đông, thì nó sẽ được hoàn lại bởi gió Tây ở một nơi khác. Nếu không khí ở khoảng 30° chuyển động có vận tốc chủ yếu theo chu vi, thì ở khoảng 60", nơi bán kính quay của trái đất nhỏ, do đó, vận tốc chu vi của nó bé đi nhiều, vì vậy không khí quay nhanh hơn sẽ vọt lên khỏi mặt đất.

Tìm hiểu gió cực cho thiết kế những mẫu nhà đẹp

Xa dần xích đạo, từ vĩ độ 60° B & N về các cực luồng gió một lần nữa lại chịu ảnh hưởng của yếu tố nhiệt. Hướng gió tương tự như ở xích đạo. Không khí ở bề mặt di chuyển từ vùng lạnh hơn tới vùng âm hem, nghĩa là sẽ rời xa các cực. Do vân tốc chu vi của không khí ờ các cực không có. không khí sẽ tụi lại sau sự quay của trái đất, như là nó ròi xa các cực. Gió cực ở cực Bắc có hướng Đông - Bắc, còn ờ cực Nam, theo hướng Đông - Nam.

Sự hình thành gió Đông Bắc ở phía Bắc xích đạo

Vị trí của DHTNCT tháng Giêng và tháng Bảy

Tại nơi gặp gô của gió lạnh các cực và gió Tây ôn đới, tạo thành một dải áp thấp, gọi là front cân cực. Ở đày có gió mạnh và hay thay đổi.

Sự thay đổi gió trong năm

Theo tiến trình năm, sơ đồ mẫu gió toàn cầu sẽ dịch chuyển từ Bắc xuống Nam và ngươc lại từ Nam lên Bắc, trong một dải đối xứng trong phạm vi của DHTNCT. Vị trí của DHTNCT thay đổi theo nhiệt MT cực đại, nghĩa là MT thiên đỉnh với một độ trễ khoảng 1 tháng. Trên cho cằc vị trí phía Bắc và phía Nam của DHTNCT trong tháng Bảy (Bắc) và tháng Giêng (Nam).

Do sự dịch chuyển hàng năm, sự thay đổi mùa của nhiểu vùng trái đất không chỉ về nhiệt độ mà cả hướng gió và mưa (do sự di chuyển không khí có mang theo hơi nước)