Chỉ thị môi trường là những đại lượng biểu hiện các đặc trưng của môi trường đó tại một trạng thái xác định. Trong một số trường hợp, người ta sử dụng thuật ngữ chỉ tiêu môi trường có ý nghĩa tương đương với chỉ thị môi trường.
Tại sao cần thiết phải sử dụng các chỉ thị môi trường trong nông nghiệp?
Tất cả các hoạt động của con người đều nhằm mục đích đáp ứng nhu cầu về lương thực, thực phẩm, văn hoá và tinh thần. Các thông tin được cung cấp bởi các chỉ số được sử dụng để quản lý nền kinh tế đạt được các tiêu chí kinh tế đề ra.
Tuy nhiên, sự giàu có về mặt kinh tế chỉ là một khía cạnh của sự thịnh vượng; tài sản xã hội cũng như môi trường là những vấn đề cốt yếu, ngay cả ở trong lĩnh vực nông nghiệp. Thật sự không may là các chỉ số kinh tế thông dụng như tổng thu nhập quốc nội (GDP) không đả động gì đến các vấn đề môi trường, đa dạng sinh học, tài nguyên đất và nước. Các nhà hoạch định chính sách phải nhận thức được rằng một số chương trình phát triển kinh tế ngắn hạn có thể phải trả giá cho các sự cố về môi trường trong một thời gian dài.
Sự hẫng hụt thông tin môi trường như vậy đã được thừa nhận và người ta đang nỗ lực tìm kiếm các giải pháp cho vấn đề trên. Ví dụ: năm 2000 chính phủ Canađa đã chi khoảng 9 triệu đô la để hỗ trợ cho các hoạt động phát triển các chỉ số môi trường. Các nhà khoa học tin tưởng rằng trong những năm tới đây các chỉ số môi trường sẽ có tác dụng mạnh mẽ đến quá trình hoạch định chính sách phát triển.
Các thông số môi trường nông nghiệp
Trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp, Bộ nông nghiệp và thực phẩm Canađa (AAFC) đã bắt tay vào xây dựng các chỉ số môi trường từ những năm 1993. Các thông số môi trường nông nghiệp (Agri-environmental indicators) là các chỉ số có thể xác định được (đo, đếm) về các điều kiện môi trường cơ bản, rủi ro và những thay đổi do sản suất nông nghiệp gây ra. Các chỉ số môi trường nông nghiệp được xây dựng trên những quy tắc cơ bản của từng Quốc gia và có mức độ điều chỉnh nhất định cho từng khu vực cụ thể phụ thuộc vào cảnh quan và đặc thù sản xuất nông nghiệp của từng vùng.
Mục đích tổng quát của các chỉ số môi trường là cung cấp các thông tin cơ bản về các vấn đề môi trường trong nông nghiệp. Ví dụ: các chỉ số môi trường trong nông nghiệp Canađa được chia ra làm 6 lĩnh vực: Quản lý môi trường trang trại, chất lượng nước, chất lượng đất, sự phát thải khí hiệu ứng nhà kính, đa dạng sinh học trong nông nghiệp và mức độ thâm canh trong nông nghiệp. Các chỉ số môi trường có những lợi ích như sau:
Các chỉ số môi trường giúp cho các nhà hoạch định chính sách và những người trực tiếp sản xuất nắm được thực trạng môi trường trong lĩnh vực nông nghiệp;
Dựa vào các chỉ số này, người ta có thể nắm được các diễn biến trong lĩnh vực sản xuất nông nghiệp trong quá trình phát triển và việc ứng dụng các công nghệ thân thiện môi trường;
Các chỉ số môi trường hỗ trợ các nhà hoạch định chính sách xây dựng các chiến lược và hành động cụ thể trong các lĩnh vực có những dấu hiệu rủi ro về môi trường hoặc suy thoái về tài nguyên;
Các nhà phân tích và quan trắc môi trường sẽ dựa vào các chỉ số môi trường để tìm hiểu và đánh giá tác động môi trường của chính sách và các chương trình, dự án phát triển trong lĩnh vực nông nghiệp.