Cho thuê doanh nghiệp tức là chuyển giao quyền chiếm hữu và sử dụng toàn bộ doanh nghiệp cho người khác trong một thời gian nhất định để thu một khoản tiền nhất định gọi là tiền thuê. Ở Việt Nam hiện nay, pháp luật chỉ qui định việc cho thuê doanh nghiệp với Doanh nghiệp tư nhân và Công ty nhà nước mà thôi.

Cần xác định chính xác phạm vi và ý nghĩa của thuật ngữ “toàn bộ doanh nghiệp”. Có ý kiến cho rằng toàn bộ doanh nghiệp tức là mọi yếu tố gắn liền với doanh nghiệp, bao gồm tài sản nợ, tài sản có, các mối quan hệ giao dịch và cả uy tín, năng lực của chủ doanh nghiệp. Điều này không thể thực hiện được trong thực tế. Do đó, nên hiểu cho thuê doanh nghiệp là cho thuê toàn bộ tài sản trong doanh nghiệp, bao gồm tài sản hữu hình và vô hình như nhà xưởng, máy móc, nguồn nhân lực, vốn, kể cả tư cách và những vấn đề liên quan đến thương hiệu của doanh nghiệp đó. Tuy nhiên, việc thuê này vẫn chỉ dừng lại ở phần “xác” của doanh nghiệp, chứ không thuê và sử dụng được “hồn” của doanh nghiệp – tức khả năng, uy tín, trí tuệ của chủ doanh nghiệp. Ví dụ khi ông A cho ông B thuê Doanh nghiệp tư nhân A, thì lúc này ông B sẽ là người điều hành hoạt động của doanh nghiệp, chiếm hữu khai thác các tài sản trong doanh nghiệp để hưởng lợi nhuận, chứ không thể thuê luôn cả ông A chủ doanh nghiệp quản lý điều hành và toàn tâm toàn ý tuân thủ ý chí của ông B để ông B hưởng lợi, còn chủ doanh nghiệp chỉ có một nguồn thu duy nhất từ Doanh nghiệp là tiền cho thuê doanh nghiệp.

Cho thuê doanh nghiệp là quyền mà pháp luật trao cho chủ Doanh nghiệp tư nhân. Việc có cho thuê hay không, lựa chọn ai để cho thuê và giới hạn phạm vi quyền lợi trách nhiệm đối với hoạt động của doanh nghiệp như thế nào hoàn toàn theo sự thỏa thuận trên cơ sở quyền tự quyết của chủ doanh nghiệp. Bên cạnh đó, việc cho thuê doanh nghiệp không làm thay đổi chủ sở hữu của doanh nghiệp. Vì vậy, chủ doanh nghiệp vẫn phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về hoạt động của doanh nghiệp với tư cách là chủ sở hữu. Để đảm bảo quyền lợi chính đáng của các bên, pháp luật khuyến khích sự thỏa thuận và qui định chi tiết trong hợp đồng cho thuê doanh nghiệp về trách nhiệm và quyền lợi cụ thể của chủ sở hữu và người thuê đối với kết quả hoạt động kinh doanh của Doanh nghiệp tư nhân. Đây là cơ sở để khi có vấn đề trách nhiệm với bên thứ ba về hoạt động của doanh nghiệp thì chủ doanh nghiệp phải thực hiện đúng theo chế độ trách nhiệm vô hạn, nhưng sau đó được người thuê đền bù hoặc gánh vác rủi ro nếu đã có thỏa thuận trong hợp đồng.

Khi cho thuê doanh nghiệp, chủ doanh nghiệp phải báo cáo bằng văn bản kèm theo bản sao hợp đồng cho thuê có công chứng đến cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan thuế.

Quyền bán doanh nghiệp:

Bán Doanh nghiệp tư nhân là chuyển quyền sở hữu doanh nghiệp cho người khác. Việc bán doanh nghiệp về thực chất là bán toàn

bộ tài sản còn lại trong doanh nghiệp, bởi vì về nguyên tắc, trước khi bán, Doanh nghiệp tư nhân đã thanh toán hết các khoản nợ và thanh lý hết các hợp đồng đã ký kết, trừ trường hợp có thỏa thuận khác giữa các bên có liên quan. Vì vậy, pháp luật qui định sau khi bán doanh nghiệp, chủ doanh nghiệp vẫn phải chịu trách nhiệm về các khoản nợ và nghĩa vụ tài sản khác mà doanh nghiệp chưa thực hiện, trừ trường hợp người mua, người bán và chủ nợ của doanh nghiệp có thỏa thuận khác.

Bán Doanh nghiệp tư nhân là chuyển nhượng toàn bộ tài sản trong doanh nghiệp chứ không chuyển nhượng tư cách pháp lý. Doanh nghiệp tư nhân khi bị bán là bị tách rời khỏi tư cách cá nhân người chủ sở hữu, tách rời khỏi khối tài sản đảm bảo trách nhiệm cho hoạt động của nó. Vì vậy thực chất từ thời điểm bán thì Doanh nghiệp tư nhân đó chấm dứt sự tồn tại. Người mua doanh nghiệp có thể dùng khối tài sản này để mở rộng hoạt động kinh doanh hiện có của mình, ví dụ như dùng cơ sở vật chất nhân lực đó lập thành một chi nhánh mới của công ty, hoặc đăng ký kinh doanh dưới hình thức công ty. Kể cả trong trường hợp người mua doanh nghiệp là một cá nhân và tiến hành đăng ký kinh doanh lại dưới hình thức Doanh nghiệp tư nhân với tên doanh nghiệp và toàn bộ cơ sở vật chất nhân lực giữ nguyên như cũ, thì doanh nghiệp vừa được đăng ký kinh doanh này cũng là một Doanh nghiệp tư nhân khác, vì các thuộc tính cơ bản của nó như cá nhân chủ sở hữu và khối tài sản riêng của chủ để đảm bảo trách nhiệm cho doanh nghiệp là hoàn toàn khác.

Pháp luật yêu cầu chậm nhất là 15 ngày trước ngày chuyển giao doanh nghiệp cho người mua, chủ doanh nghiệp phải thông báo bằng văn bản cho cơ quan đăng ký kinh doanh. Thông báo phải nêu rõ tên, trụ sở của doanh nghiệp; tên, địa chỉ của người mua; tổng số nợ chưa thanh toán của doanh nghiệp; tên, địa chỉ, số nợ và thời hạn thanh toán cho từng chủ nợ; hợp đồng lao động và các hợp đồng khác đã ký mà chưa thực hiện xong và cách thức giải quyết các hợp đồng đó. Người bán, người mua doanh nghiệp phải tuân thủ các qui định của pháp luật lao động đối với người lao động trong doanh nghiệp